Op 21 november 2014 is voor de eerste keer onder grote belangstelling de Harry Rademaker Prijs uitgereikt. De prijs, genoemd naar ons zeer verdienstelijke oudbestuurslid, was bestemd voor een particulier die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor het behoud van het Deventer cultureel erfgoed. De SOD had drie projecten genomineerd.
De jury bestond uit prof. dr. ir. Paul Meurs (partner bij SteenhuisMeurs BV en hoogleraar restauratie), drs. Mieke Conijn (directeur van het Kunstenlab in Deventer), ir. Donald Lambert (voorzitter van de Welstandscommissie van de gemeente Deventer) en drs. Bert Renkema (voorzitter van de Stichting Oud Deventer).
In hun verslag gaven de juryleden aan dat zij getroffen waren door de persoonlijke verhalen van de genomineerden, die zich allen zeer hebben ingezet om hun pand te behouden en verbeteren.
Het maakt duidelijk hoe belangrijk particulier initiatief is voor het behoud van de historische stad. Over de kandidaten gaven zij het volgende oordeel:
Achter de Muren Duimpoort 56
Martin Kleine Schaars heeft het pand gekocht in een impuls, mede om te voorkomen dat het in appartementen zou worden opgesplitst en zo zijn karakter zou verliezen. Hij was tegelijkertijd uitvoerder en opdrachtgever van de restauratie. Van de vele ingrepen in het ontwerp is uiteindelijk maar een miniem gedeelte uitgevoerd, doordat hij zich gaandeweg steeds meer liet leiden door het gebouw zelf. Niettemin is het huis nu geschikt voor eigentijds en desgewenst gesplitst gebruik.
Net als bij Rademaker gaan hier restauratie en architectonisch ontwerp samen. Zo hebben in een van de kamers de stenen van de oude stadsmuur een nieuwe plek gekregen. Bovendien is recht gedaan aan de enorme impact die het huis heeft op het IJsselfront.
Singel 15
Door de overname van een artsenpraktijk werd het huis aan de Singel eigendom van Frank en Pia Nijhuis, dus eigenlijk ook door toeval. Hun verdienste is gelegen in een voorbeeldig rentmeesterschap. De ingrepen staan in het teken van goed onderhoud, met respect voor en behoud van authentieke
details.
Hotel-Restaurant Huis Vermeer
Wim van Dijk was de ondernemer die zich met grote gedrevenheid en passie concentreerde op de inrichting van een hotel. Met zijn achtergrond van antiquair en taxateur had hij een fijn gevoel voor decoratie en aankleding. Hij heeft een indrukwekkend hotelinterieur ontworpen dat past bij de monumentale waarden van dit pand.
De prijswinnaar
De prijs is toegekend aan Martin Kleine Schaars voor zijn restauratieproject Achter de Muren Duimpoort 56. Kleine Schaars verklaart dat dit project zijn kijk op de architectuur in bestaande gebouwen heeft veranderd. De prijs is hem uitgereikt door burgemeester ir. A.P. Heidema.
Zie voor een uitgebreide beschrijving van de genomineerde panden Nieuwsbrief 34
Harry Rademakerprijs 2017
De voordracht door de jury aan het bestuur van de SOD is door dat bestuur overgenomen. De vier kandidaten worden hier besproken in de volgorde van het jury-bezoek in september. Het thema van de prijs is hergebruik en herbestemming. In deze categorie zijn er in Deventer zeer veel gebouwen gerealiseerd / getransformeerd; dit is geen buiten-categorie meer zoals aan het begin van deze eeuw. Om die reden kon de jury kritisch naar de kandidaten kijken. De jury lette op:
- – hoe zijn bestaande kwaliteiten herkend, gerespecteerd en/of als bijzondere factor in hetontwerp ingezet?
- – is er bijzondere kwaliteit aan het oorspronkelijke object toegevoegd?
- – zit de nieuwe functie er lekker in, of is er flink gewrongen? Dit is een aspect dat belangrijkkan bijdragen aan een duurzame toekomst van de herontwikkeling.
- – is het resultaat op alle niveaus overtuigend: qua concept en ontwerp, maar ook in deuitvoering en detaillering?
1. De voormalige Kofferfabriek in het Havenkwartier.
Dit project voegt zich precies in de ontwikkelingsdoelstellingen van het Havenkwartier. Het is met visie, lef en ondernemingsgeest aangepakt. Dat valt hier op, omdat het om een relatief jonge en kleine ontwikkelaar gaat. Door zelf de kopers te selecteren heeft de ontwikkelaar erop kunnen sturen dat er interessante woningen of bedrijfsunits zijn ontstaan, gerealiseerd door mensen die echt in het Havenkwartier en in de gebouw-kwaliteiten van deze fabriek zijn geïnteresseerd. Er is wel enige bewondering voor de volharding van de initiatiefnemers, die de visies voor het Havenkwartier weliswaar uitvoeren en versterken, maar in de uitvoering toch de taaiheid van de gemeentelijke bureaucratie moesten overwinnen.
2. Het voormalig pakhuis van Ten Hove.
Dit gebouw is het sluitstuk van decennia herstructurering van de Raambuurt. Het heeft een lange periode van leegstand en een veelheid van plannen doorstaan. De NV Bergkwartier heeft het ten slotte aangepakt, met I’M architecten als ontwerper. Hoewel het maar om één pandje lijkt te gaan, is dit een forse opgave door de omvang van het gebouw, de complexe bouwgeschiedenis en de technische staat waarin het verkeerde. Het is aan architect Martin Kleine Schaars, als winnaar van de vorige Rademakerprijs, wel toevertrouwd om listige oplossingen voor kwaliteit van de ruimten, voor lichtinval en voor aangename werkplekken te bedenken. Met de NV is er bovendien een ontwikkelaar / opdrachtgever aan de gang die ook al vaak heeft bewezen zo’n opgave aan te kunnen.
Door de essentie van het gebouw goed te doorgronden, heeft de architect zijn transformatie goed op maat weten te maken. Het prettige van dit type gebouwen is de overmaat (in oppervlak en in hoogten), zodat meerdere gebruikers zich hier op hun plaats voelen.
3. De voormalige Gasfabriek
Dit complex van gebouwen (dienstwoningen, apparatengebouw, ketelhuis, metergebouw en kantoren) kennen Deventenaren alleen van op afstand: het is een omhekt terrein dat langzaamaan ontsloten wordt. De herbestemming mikt op hergebruik als bedrijfsgebouwen rond het thema innovaties in duurzame ontwikkelingen: een thematisch georganiseerde bedrijvencluster. De ‘gasloze gasfabriek’ is de aanstekelijke term die daarvoor is bedacht.
4. De voormalige Rollecate-school.
Dit schoolgebouw had lange tijd al een tweede leven als ateliergebouw voor kunstenaars. Voor het gebouw, de gemeentelijke beurs en voor de buurt werd het beter geacht om er een andere invulling aan te geven. Ontwikkelaar Le Clerq pakte de handschoen op en bedacht, samen met architect ARCOM, een invulling met een zorg-programma. Toen de organisatie van Nieuw-Rollecate aanhaakte, werd het pas mogelijk om het schoolgebouw te herontwikkelen voor een modern concept met wonen en zorg. De samenwerking van die partijen in het hele proces heeft aan het resultaat belangrijk bijgedragen.
Door de bebouwing (met koopwoningen) van het naastgelegen parkeerterrein bij de ontwikkeling te betrekken, kon een zekere verevening worden toegepast, waarmee het budget voor de transformatie van de school werd verruimd. Ondanks alle eisen van veiligheid, klimaat, bouwbesluit en noem maar op, is het oorspronkelijke karakter behouden gebleven. De gasten wonen nog duidelijk in een school.
Nu alle vier de projecten, dankzij het voorwerk van het SOD-bestuur, aan de vier voornoemde elementaire beoordelingscriteria voldeden, is de jury steeds meer gaan letten op lef en op het vermogen van de initiatiefnemer om het proces van concept tot detail te beheersen. In dat licht is procesbeheersing bij de professionele partijen zoals bij Nieuw- Rollecate en Ten Hove haast vanzelfsprekend. Bij de Gasfabriek miste de jury dat in de details, vooral die van de architectuur. De lef om te ondernemen en te transformeren is hier wel groot, vooral omdat we hier niet met doorknede ontwikkelaars te maken hebben. Lef zien we natuurlijk ook bij Nieuw-Rollecate en Ten Hove, maar het weerstandsvermogen van zulke partijen is toch een stuk groter. Bij de school is bovendien de truc met de mede- ontwikkeling van het parkeerterrein van het voormalig ziekenhuis een geduchte beperking van het risico geworden. De mooiste en meest overtuigende combinatie van lef en procesbeheersing ziet de jury bij de Kofferfabriek: een relatief verse ontwikkelaar stapt in een avontuur en slaagt erin om met visie een knap resultaat neer te zetten, dat een zekere maat zet voor de verdere ontwikkeling van het havengebied.
De jury heeft als winnaar van de Rademakerprijs 2017 dan ook aangewezen:
de herontwikkeling van de Kofferfabriek.
Harry Rademakersprijs 2022
Het juryrapport
De jury is tweemaal bijeengekomen, op 20 juni en op 23 augustus. Tussendoor vond ook mail- en appverkeer plaats. De juryleden hebben alle objecten ter plekke bekeken.
De jury heeft gekeken naar de herkenbaarheid als wederopbouwpand, de oorspronkelijke architectonische kwaliteit en het behoud daarvan, hergebruik en de waarde die een object voor de eigenaar of gebruiker heeft, zich uitend in een zorgvuldige aanpassing, renovatie en onderhoud. Daarnaast hebben we geprobeerd verschillende categorieën te benoemen.
Voor alle drie nominaties geldt dat de oorspronkelijke architectuur ‘overeind’ is gebleven bij de herbestemming of renovatie en dat de gepleegde aanpassingen ook een eigen kwaliteit hebben.
De Grijze Silo uit 1961 is een prachtig voorbeeld van bovengenoemde criteria. Een bijzonder object uit de wederopbouw, gemaakt met één van de eerste glijbekistingen van Nederland. Het heeft zijn oorspronkelijke functie verloren. In 2015 is de silo aan particulieren verkocht en zijn de bovenste twee verdiepingen door de nieuwe eigenaar tot appartement verbouwd. In 2017 is de onderlaag van de silo naar ontwerp van Studio Groen+Schild tot architectenbureau verbouwd en in 2021 eveneens naar ontwerp van hen uitgebreid met een aanbouw waarin zich naast kantoorruimte ook een appartement bevindt. De uitbreiding staat op kolommen waardoor het doorzicht op de haven behouden blijft. Het gebouw is gasloos en heeft een A++ label gekregen. Door de toegepaste staalconstructies hebben verbouwing en uitbreiding een bij de bestaande industriële architectuur passende uitstraling gekregen en is het een verrijking voor de omgeving.
De Koningskerk, uit 1959, oorspronkelijk Rooms Katholiek en Heilige Maria Koningin geheten, is een Gereformeerde Kerk geworden voor drie kerkgenootschappen. Daartoe is het interieur op een zorgvuldige wijze aangepast en er is een zalencomplex toegevoegd tegen de zijkant van de kerk, dat zowel architectonisch als qua verbinding tussen kerk en nieuwbouw heel zorgvuldig is ontworpen en geen afbreuk doet aan het oorspronkelijke ontwerp van de kerk.
Woningbouw Rembrandtkade 33-104 van voor 1965 is een voorbeeld van de vele Deventer appartementengebouwen uit de wederopbouwperiode dat een architectonisch mooi voorbeeld is en dat door de recente renovatie niet is aangetast. Het gebouw is pas onlangs gerenoveerd waarbij de appartementen een energielabel B kregen en de balkons aan de achterkant zijn dichtgezet, op een wijze die volledig aansluit bij de oorspronkelijke architectuur.
Tot zover de nominaties: de beoordeling was geen gemakkelijke opgave. Van de objecten op de longlist die zijn afgevallen waren sommige langgeleden gerenoveerd, van enkele was niet duidelijk wat de renovatie precies inhield. Eén object kan niet als wederopbouwobject worden herkend en van een ander gebouw is de renovatie nog niet afgerond.
De winnaar van de Harry Rademaker Prijs 2022 is de verbouwing tot architectenbureau van de Grijze Silo.
De jury:
Ir. Anne-Lot Haag-Schepers
Drs. Daaf Ledeboer
Drs. Hans Magdelijns